Yapı Kredi Yayınları ‘ndan çıkan Philip Roth imzalı Hayalet Yazar üzerine Gezginci Erdem imzalı bir inceleme…
Yazarların yolları vardır. Bazıları bu yolu belirgin kılmak istemez ve haritasını kendinden bile saklar. Bazıları ise bilincinde oluşturduğu haritayı okuyucunun önüne serer. İlk bakışta okuyucuyu sevindiren bu lütuf, haritanın üzerindeki hengameye yaklaştıkça okuyucunun hevesini kırar. Büyü veya her neyse işte, o şeyin gizemini yazar vermiştir ama kelimelerin yarattığı etki hala yerindedir, hatta haritayla uğraştıkça okuyucu, kelimeler derinleşmektedir.
“Hayalet Yazar” Philip Roth’un yolunun üzerinde bulduğumuz, Philip Roth’a özgü ve okudukça içine çeken bir roman. Ocak 2014’te Yapı Kredi Yayınları ‘ndan çıkan kitap Philip Roth okuyanlar için bir misafirlik süreci. Yani mahallenizde bir eve girmeye ve orada olanları özümseyerek evden çıkmaya benziyor. Yazarla ilk defa tanışacak olanlar mahalleye yeni taşınan yabancılar olarak Hayalet Yazar’ın kapısından içeri adım atıyor. Nathan Zuckerman romanlarının birincisi olduğu, kitabın arka kapağında belirtilmiş.
Peki kimdir Nathan Zuckerman? Hayalet Yazar kitabının toy yazarı olmasının yanı sıra Philip Roth’un alter egosu olduğu internette dolaşan bilgiler arasında. Alter ego, bir kimse adına sanki o kimseymiş gibi davranmak veya insanın bürünmek istediği kişilik olarak açıklanabilir.
Philip Roth paralel karakteri Nathan Zuckerman ile ne kadar özdeşleşir bilemem ama yazarlık hakkında söylemek istediklerini bu sayede söylediğini kestirebilirim. İnsanların kitabı değil yazarı okuduğunu sanması üzerine Nathan Zuckerman’ın babasıyla yaşadığı gerilim belki de kitaplar yazıldığı sürece var olacak olan bir gerilim. Buna bir de geleneksel kaygıların halklar üzerinde yaptığı etki eklenince ortaya çıkardığınız metin bir utanç abidesi olarak görülebilir. Genç yazarların otokontrolle imtihanı kitabın içinde inci gibi parlıyor.
Hayalet Yazar · Ustanın Evi
İdol yazarla tanışmak ve evine misafir olmak başlı başına heyecan vericidir. Onaylanmak ihtiyacının (sorununun) usta yazar tarafından giderilmesiyle Nathan Zuckerman okuyucuya belleğini açıyor.
Lonoff karşısında yaşadığı kasılmayı romanın sonuna kadar atamasa da saatler içinde ilk yazarlıktan çıkıp büyüyor adeta. Philip Roth’un kurgusundaki geçmişe dönüşler, yarattığı karakterleri etrafınızdaki insanlardan size daha yakın yapabilir. Karakterle beraber gözlerinizi kısıp anıları düşünmeye başladığınızda onun hayatına dair ayrıntıları ve sırları öğrenirsiniz. Kim bilir, belki de sırlarınızı roman kahramanıyla paylaşırsınız ve karşılıklı muhtaçlık doğurur bu durum. Akrep, yelkovan ve saniye farklı hızlarda ileri doğru hareket ederler ama rakamlar sabit olduklarından geçmişi anımsatırlar. Philip Roth zamanı enstürman olarak kullanan yazarlardan.
Ustanın evine dönersek, münzevi hayatı yaşayan Lonoff ve ikilemler içinde büyük yazarın gölgesinde kalan karısı görece sakin bir hayat sürmektedir. Amy de Zuckerman gibi bir misafirdir ve işler aslında olması gerektiğinden daha normaldir. Birçok kitap okumuş gibi hissettiren roman, okuyucuya kendini zengin hissettiriyor. Philip Roth yolunun trafik levhaları bu hisler, bu çıkarımlar… Normalliği saptıran bazen pişmanlıklar oluyor bazen ise kurgunun çatallanması. Şaşırtıcı sonun kıyısında Anne Frank’tan bahsedebilirim çünkü yine kitabın arka kapağında bununla ilgili ipucu paylaşılmış. Anne Frank Almanya’daki Yahudi Soykırımı’nın simge isimlerinden. On üçüncü yaş gününde kendisine hediye edilen günlüğe iki yıl boyunca yazdıkları o öldükten (savaş bittikten) sonra kitaplaştırılıyor. 60 dile çevrilerek dünyada en çok satanlar arasına giren kitap İkinci Dünya Savaşı hakkında belge niteliği taşıyor ve çocuk gerçekçiliğiyle yazıldığı için doğruluğundan şüphe edilmiyor.
Anne Frank’ın evi Amsterdam’da müze olarak korunuyor günümüzde. Hayalet Yazar’da Anne Frank hakkında kurgu içinde birçok bilgi ediniyoruz. Son olarak antisemitizmin Philip Roth kitaplarının mutlak parçası olması kulağa hoş gelmeyebilir. Dil aynı, zaman aynı, mekan aynı, kurgu benzer, ideoloji de mi heykel gibi sabit diyebiliriz. Zaten yazının başında bir mahalle kurgulamış ve bu mahalledeki evleri yazarın kitaplarına benzetmiştim. Özellikle Amerika’daki Yahudi halkının iç dinamikleri hakkında bilgi edinirken kendilerini yabancı hisseden halklar hakkında da evrensel tınılar yakalayabiliriz. Yabancılaştıkça geleneklere sarılanların ezberini Philip Roth çıkarımlarıyla bozuyor romanlarında. Hayalet Yazar farklı pencereler açan bir metin bu açıdan da.
Mühendis / Yazar. Çeşitli kitap eklerinde kitap inceleme / eleştiri yazıları çıktı. Kalemkahveklavye site ve dergisinde öykü, deneme, kitap incelemeleri yazmaya devam ediyor.
