Evren daire biçiminde, gezegenler yuvarlaktır. Yörünge elips şeklinde, hareketler sınırlıdır. Günler ve mevsimler başladığı yere döner. Yıllar sayıca artar fakat hayatlar başladığı gibi biter. Tüm varlıklar sürü halinde gezer fakat herkes önündekinin ayak izini çiğner. Sayısız varlık gelir geçer, kalan iz tek kişiliktir.
İnsan insanı, hayatının küçük parçalarıyla yargılar fakat parçalar bütününden kesilemez. Sabahın akşama, akşamın sabaha dönüşmesindeki tek bir saat, sökülemez. Kurbanın katile, katilin kurbana dönüşmesindeki seyri anlamak, parçaları değil bütünü anlamakla mümkündür. Vicdan odur ki katili olan kurbanı olur. Vicdan odur ki sahipliğinden yanan, başka sahipleri yakar. Kandırılan yalan söyler, yalnız kalan terk eder. Aldatılan aldatır, öldürülen öldürmeye döner. Vicdan odur ki evrenin kendisi ve evrendeki her şey gibi, parçaları değişken fakat bütünü sabit bir dönüştür. Dönüşü durdurabilenler, sıradanlık kelepçesini kırarlar.
Evrenin vicdanı yoktur, evrenin vicdana ihtiyacı yoktur. Evrenin ölümü gelirse ölür, depremi gelirse yıkılır, sel basacaksa boğulur. Evren direnmez. Tabiat direnmez. Direnme çabası ve “direndim” aldatmacası yalnız insana aittir. Evreni tek harekete sokamazsın. Ona sadece “Akşamsın” ya da “Sabahsın” diyemezsin. Ona “2011” yılısın ya da Ortaçağ”sın diyemezsin. Vicdan’a “İyisin” diyebilirsin, “Kötüsün” de. Vicdan’a “Sen yaralarsın” da dersin, “Yaraları sararsın” da. Beyaz sürer beyaz görürsün, siyah çalar siyah görürsün…
Vicdanı sabitleyemezsin, yeryüzünde tek kalmadıkça. Her şey muhtemeldir ya da muhtemeller olmuştur. İnsan, tabiatına direnmek için kavramları yaratmıştır. Çocuğuna para vermekle babalık görevini yerine getirdiğini düşünen adam gibi; insanoğlu da kavramlara adını vermiş ve orada bırakmıştır. Vicdan da bu kavramlardan birisidir.
Dünkü şartlarda toplumca ya da kişice linç ettiğini, bugünkü şartlarda omzunda yükselten, yalnızca insandır. Her an süregelen değişimine karşılık sahici kurallar koyan tek güç ise, tabiattır. Değişim yalandır, tabiat yalnızca devinir. Bu, Tanrı’nındır. Vicdan, yoktur; o zamanki şartlar vardır. Bu da insanındır. Vicdanı öldürebilirsiniz, tabiatı asla. (4k-Dergi/Vicdan Sayısı Arka Kapak Yazısı)