Kütüphaneler ne içindir, kütüphaneye ne zaman, ne için gidilir, kütüphaneler nasıl çalışır, çalışma sistemleri nasıldır, nasıl olmalıdır? Türkiye ölçütünde buna verilecek yanıtlar hem çok çeşitli hem de buna rağmen yetersiz olacaktır. Dünyadan kütüphane örnekleri ise karşımıza sadece eşsiz tasarımlarıyla değil çalışma sistemleriyle, ulaşılması zor birer hayal gibi çıkıyor. Zira konu sadece bir bina dikip içini kitap doldurmakla bitmiyor; kütüphane işletme ve nitelikli okur yetiştirmek de gerekiyor.
Bunları söylerken elbette Taksim Atatürk Kütüphanesi, Ahmet Hamdi Tanpınar Kütüphane Müzesi ve en önemlisi Beyazıt Kütüphanesi gibi örnekleri göz ardı edip üçüncü dünya kompleksi yaşamıyoruz. Ama yukarıda bahsettiğimiz ve etmediğimiz birçok sebepten ötürü aşağıdaki örneklerin çok gerisinde olduğumuz da bir gerçek.
Sadece bakıp iç geçirmek, “Bizde niye yok?” demek için değil bugüne ve yarına fikir verebilmek için farklı coğrafyalardan kütüphane örneklerini derledik.
[su_button url=”https://kalemkahveklavye.com/2013/05/istanbul-muzeleri-yazar-edebiya.html” target=”blank” background=”#d43839″ size=”5″ icon=”icon: university”]İstanbul Edebiyat ve Yazar Müzeleri | Koray Sarıdoğan[/su_button]
Stuttgart Şehir Kütüphanesi (Stuttgart City Library) – Almanya
Koreli mimar Eun Ypung Yi tarafından tasarlanan yeni kütüphane 2011’de farklı bölgelerin, kütüphane tutkunlarının ve mimarların da önerileri alınarak hazırlanıp açıldı. Her ne kadar fazla beyaz ve aydınlık olması ve keskin hatları nedeniyle bazıları için “kitap cezaevi” şeklinde alay konusu olsa da rahat dolaşımı, katların ve bölümlerin birbirlerine kolayca bağlanması gibi pek çok sebeple beğeni kazanmış. Fotoğraf: Elmastudio
Bibliotheca Alexandrina (İskenderiye Kütüphanesi) – Mısır
Adından da anlaşılacağı üzere, resmi tarihçe halen bilinmeyen nedenlerle yok edilen İskenderiye Müzesi’ne atıfla adlandırılan kütüphane, elbette tarihteki orijinalinin yerini tutamayacak. Fakat yıkımın yaklaşık 2000 sene sonrasında, 2002 yılında açılan yeni İskenderiye Kütüphanesi de kadim kütüphaneyle aynı yerde kuruldu ve modern zamanlarda antik zamanlardan da bir tat taşımaya çalışıyor. Internet Wayback Machine arşivinin yedek kopyasının bulunduğu tek yer olma özelliğine de sahip. Fotoğraf: archer10 (Dennis)
Taipei Halk Kütüphanesi – Beitou, Tayvan
Taipei Halk Kütüphanesi’nin Beitou şubesi, çevreye duyarlılık seviyelerinin en yükseği olan “Elmas” derecesine sahip olan ülkedeki en önemli yapı. Sürdürülebilir şekilde işletilen orman odunlarıyla oluşturulmuş olan kütüphane, ayrıca güç üretmek için fotovoltaik paneller kullanmasının yanı sıra çatıda 20 santimetrelik yalıtkan bir toprak tabakası ve tuvaletleri boşaltmak için toplanan yağmur sularını kullanıyor. İçerideki kitapları saymadık bile. 🙂 Fotoğraf: LWY
Centrale Bibliotheek (Merkez Kütüphanesi) – Amsterdam, Hollanda
28 bin metrekarelik alanıyla Amsterdam Merkez Mütüphanesi, ülkedeki en büyük kütüphane. Yüksek verimli kazanlarla birleştirilmiş yerden ısıtmalı sistem, çatıdaki güneş panelleri ve sürdürülebilir yapı malzemeleriyle uzun vadeli enerji depolama sistemi kullanmasına ek olarak, içeriyi soğutmak için atmosferik hava kullanılıyor ki bu da binayı, ülkenin en çevreci binalarından biri yapıyor. Fotoğraf:Leanda
Bibliotheque Nationale (Ulusal Kütüphane) – Paris, Fransa
Paris’in ulusal kütüphanesi, ormanlık içindeki açıklık bir alan üzerine kurulmuş, açık kitap şeklindeki 4 kuleden oluşuyor 1996’da genişleyen kitap koleksiyonu sığma zorluğu yaşayınca inşa edilen 22 katlı yapılar, kütüphaneyi dünyanın en büyük kütüphanelerinden biri yapıyor. Fotoğraf: Panoramas
Trinity College Long Room – Dublin, İrlanda
İrlanda’nın en eski üniversitesi olan Trinity College, ayrıca ülkenin en geniş ve büyük kütüphanesi özelliğine de sahip. İçinde 200 bin’den fazla ciltlik kitaba ev sahipliği yapan “Uzun Oda” da bu kütüphane içerisinde. Uzun Oda, İrlanda’nın milli amblemlerinden biri olan Brian Boru’nun arpine sahip olmasının yanı sıra Star Wars Episode II: Attack of he Clones’un da gayrıresmi ilham kaynağıdır. Fotoğraf: Brett Jordan
St.Catherine Manastırı – Güney Sina, Mısır
Catherine Manastırı, M.S.564 yılları civarında Bizans İmparatoru I.Justinian tarafından yaptırıldığından beri varlığını sürdürüen en eski kütüphanelerinden biridir. Homer ve Platon’un ilk baskıları da dahil olmak üzere 3000’den fazla dini ve eğitsel el yazması ile 8000 civarı matbu kitaba ev sahipliği yapar. Fotoğraf: BBM Explorer
Picture Book Library (Resimli Kitap Kütüphanesi), Iwaki, Japonya
2005 yılında kurulan Resimli Kitap Müzesi, okul öncesi çocuklarına özel bir yer. Resimli Kitap Kütüphanesi’nin kurucusu, mimar Tadao Ando’yu çocuklar için davetkar bir alan yaratması için tamamen özgür bıraktı. İstediği tek şey, kitapların kapaklarının tamamen görünür olmasını sağlamasıydı. Sonuç olarak karşımıza çıkan, kitap kapaklarının çocukların yüzüne dönmüş olarak tasarlanan kütüphane Japonya’daki eğitim alanlarında yeni bir yaklaşım ve hatta mimari bir başyapıt olarak kayda geçti. Fotoğraf: Ken Lee 2010
Royal Grammar School Chained Library (Kraliyet Dilbilgisi Okulu Zincirli Kütüphanesi) – Guildford, İngiltere
1500’lerin başında kurulan Kraliyet Dilbilgisi Okulu, kitapların raflara zincirlenmesi uygulamasının günümüze kalan birkaç örneğinden birisine ev sahipliği yapıyor. Bugünkü kütüphane, Sir Isaac Newton’ın Principia’sının iki erken baskısı da olmak üzere 1400’lü yılların bile kitaplarını içeriyor. Fotoğraf: traceyp3031
Boston Halk Kütüphanesi – Boston, ABD
24 milyon kitaplık hacmiyle ABD’nin ikinci büyük kütüphanesi olan Boston Halk Kütüphanesi 1848’te açıldı. Burası ayrıca herkese açık ilk ücretsiz halk kütüphanesiydi ve kitapları ödünç veren ilk kütüphane olma özelliğine de sahipti. Fotoğraf: R..D
Nassau Halk Kütüphanesi – Nassau, Bahamalar
1700’lü yılların sonunda hapishane olarak inşa edilen sekizgen bina 1837’de küçük bir kütüphaneye dönüştürüldü. Fakat yıllar içinde yapılan katkılarla şimdi 28 bin ciltlik bir koleksiyona sahip bir sokak kenarı kütüphanesi haline geldi. Fotoğraf: Brickapolis
Stockholm Halk Kütüphanesi – Stockholm, İsveç
İsveç’in açık raf tasarımlı ilk kütüphanesi olan Halk Kütüphanesi, 1928’de mimar Gunnar Asplund ve kütüphaneci Fredrik Hjelmqvist’in, dünyanın her yerinden kitap severlerin gelip, raflardan kendi kitaplarını seçip okuyabilecekleri bir kütüphane açmaya karar vermesiyle ortaya çıktı. Bugün alışıldık bir sistem olsa da o zaman bir yenilik sayılan bu fikir, bugün otomasyon sistemiyle de destekleniyor. Fotoğraf: Marcus Hansson
Kongre Kütüphanesi – Washington, ABD
Washington, DC’deki Kongre Kütüphanesi, 151.8 milyondan fazla öğenin 838 kilometrelik raflarda oturmasıyla dünyanın en büyük kütüphanesi olma özelliğine sahip. Fotoğraf: maveric2003
[su_button url=”https://kalemkahveklavye.com/2017/08/kitap-fuarlari-takvimi-2017-2018.html” target=”blank” background=”#d43839″ size=”5″ icon=”icon: book”]Kitap Fuarları Takvimi 2017-2018[/su_button]
