Beat Kuşağı başta olmak üzere özellikle
Amerikalı yazarların hem ilham, hem gençlik kaynağı olmuş Big Sur’un fon
yaptığı 6 kitap.
Amerikalı yazarların hem ilham, hem gençlik kaynağı olmuş Big Sur’un fon
yaptığı 6 kitap.
Big Sur ismi, çoğunlukla “Beat Kuşağı”
olarak isimlendirilen yazar ve edebiyat güruhu ile birlikte anılageldi.
Amerika’nın Kaliforniya’sında, Pasifik kıyısına omzunu vermiş olan; havası, denizi,
sükuneti ile yazarların çoğu zaman özgürlüklerini ve gençliklerini yaşamak için
“takıldıkları”, kimi zaman kaçmak istedikleri ne varsa onlardan kaçıp inzivaya
çekildikleri, kimi zamansa her ikisi için kendilerini attıkları bir kasaba
olmuştur. Bu niteliğiyle Big Sur, bizim Servet-i Fünûn’cuların gerçekleşmemiş
“Yeşil Yurt” hayallerini andırır bana ki o da başka bir yazının konusu olsun.
olarak isimlendirilen yazar ve edebiyat güruhu ile birlikte anılageldi.
Amerika’nın Kaliforniya’sında, Pasifik kıyısına omzunu vermiş olan; havası, denizi,
sükuneti ile yazarların çoğu zaman özgürlüklerini ve gençliklerini yaşamak için
“takıldıkları”, kimi zaman kaçmak istedikleri ne varsa onlardan kaçıp inzivaya
çekildikleri, kimi zamansa her ikisi için kendilerini attıkları bir kasaba
olmuştur. Bu niteliğiyle Big Sur, bizim Servet-i Fünûn’cuların gerçekleşmemiş
“Yeşil Yurt” hayallerini andırır bana ki o da başka bir yazının konusu olsun.
Dolayısıyla genelde Amerikan Edebiyatı, özelde Beat
Kuşağı’na dahil edilen yazarlar başta olmak üzere birçok sanatçının da
eserlerine ilham kaynağı olmakla birlikte, bazen eserlerin adeta ana kahramanlarından, ağırlık sahibi unsurlarından biri de olabilmiştir. Bu
isimlerden ilk akla gelenleri kuşkusuz Robinson Jeffers, Henry Miller, Edward
Weston, Richard Brautigan, Hunter S. Thompson, Emile Norman ve Jack Kerouac
gibileri…
Kuşağı’na dahil edilen yazarlar başta olmak üzere birçok sanatçının da
eserlerine ilham kaynağı olmakla birlikte, bazen eserlerin adeta ana kahramanlarından, ağırlık sahibi unsurlarından biri de olabilmiştir. Bu
isimlerden ilk akla gelenleri kuşkusuz Robinson Jeffers, Henry Miller, Edward
Weston, Richard Brautigan, Hunter S. Thompson, Emile Norman ve Jack Kerouac
gibileri…
Bir kısmı Türkçeye de çevrilip basılan bu
kitaplardan birkaçına, Türkçede olmayan ancak Big Sur ile özdeşleşmiş birkaç kitabı daha ekleyip bir derleme
yapmak, bunlara birkaç not da iliştirmek istedik.
kitaplardan birkaçına, Türkçede olmayan ancak Big Sur ile özdeşleşmiş birkaç kitabı daha ekleyip bir derleme
yapmak, bunlara birkaç not da iliştirmek istedik.
Her derleme yazısında olduğu gibi;
eklemek-söylemek istedikleriniz için Yorum kutusu aşağıda sizi bekliyor olacak.
eklemek-söylemek istedikleriniz için Yorum kutusu aşağıda sizi bekliyor olacak.
İyi okumalar…
Big Sur ve Hieronymus Bosch’un Portakalları –
Henry Miller
Orijinal Adı: Big Sur and the Oranges of Hieronymus
Bosch
Bosch
Big Sur dendiğinde anılması gereken ilk birkaç
isimden birisi kuşkusuz Henry Miller’dır.
Özellikle 1950’li yıllarda Big Sur’ün fon yaptığı ya da belki daha doğru bir
ifadeyle “ilham verdiği” edebiyat
eserleri ve ortamının figürlerinden biriydi ve eserlerinde Big Sur önemli
bir yer tutuyordu. Burada geçirdiği 15 yıl içerisinde, bölgede yaşayan özgür
ruhlu ve “sıra dışı” insanların yaşamlarını gözlemleyen, yaşayan ve not eden
Henry Miller’ın buradaki dönemini tam anlamıyla yansıttığı eseri de “Big Sur ve Hieronymus Bosch’un Portakalları”
olarak karşımıza çıkar.
isimden birisi kuşkusuz Henry Miller’dır.
Özellikle 1950’li yıllarda Big Sur’ün fon yaptığı ya da belki daha doğru bir
ifadeyle “ilham verdiği” edebiyat
eserleri ve ortamının figürlerinden biriydi ve eserlerinde Big Sur önemli
bir yer tutuyordu. Burada geçirdiği 15 yıl içerisinde, bölgede yaşayan özgür
ruhlu ve “sıra dışı” insanların yaşamlarını gözlemleyen, yaşayan ve not eden
Henry Miller’ın buradaki dönemini tam anlamıyla yansıttığı eseri de “Big Sur ve Hieronymus Bosch’un Portakalları”
olarak karşımıza çıkar.
Türkçede ilk kez Parantez Yayıncılık tarafından 2002 yılında Avi Pardo çevirisiyle basılan kitabın şu an maalesef baskısı ve
satışı yok. Sahaflarda ve NadirKitap.com üzerinde ortalama 25 TL fiyatla
edinebiliyorsunuz.
satışı yok. Sahaflarda ve NadirKitap.com üzerinde ortalama 25 TL fiyatla
edinebiliyorsunuz.
Kitaptan:
“Bu
yöreyi ilk gördüğümde “Burda huzuru bulacağım,” diye geçirmiştim
içimden. “Burda yapmak için dünyaya geldiğim işi yapacağım.” Bizi
gölgeleyen tepenin arkasında neredeyse kimsenin ayak basmadığı bir bölge var.
Sonsuza dek ayrı tutulmak için tasarlanmış harikulade bir orman. Geceleri sizi
kuşatan sessizliği hissederseniz; tepenin ötesinde başlayan, ılık rüzgarla sise
ve yıldızlara sızan, kıvrımlarının arasında toprağın gizemi denli derin bir
gizem getiren bir sessizlik. Manyetik, iyileştirici bir ortam. Kaygıları ve
dertleriyle kentlilerin varlığı gerçek bir ahenksizlik oluşturur burada.
Geçmişin cüzzamlıları gibi yaralarıyla gelirler. Buraya her yerleşen son
yerleşimci olmasını umar. Manzaraya uzun bir bakış onu koruma arzusu hissetmeye
yeter birkaç parlak ruhun kendileri için sakladıkları ilahi bir yöre.”
yöreyi ilk gördüğümde “Burda huzuru bulacağım,” diye geçirmiştim
içimden. “Burda yapmak için dünyaya geldiğim işi yapacağım.” Bizi
gölgeleyen tepenin arkasında neredeyse kimsenin ayak basmadığı bir bölge var.
Sonsuza dek ayrı tutulmak için tasarlanmış harikulade bir orman. Geceleri sizi
kuşatan sessizliği hissederseniz; tepenin ötesinde başlayan, ılık rüzgarla sise
ve yıldızlara sızan, kıvrımlarının arasında toprağın gizemi denli derin bir
gizem getiren bir sessizlik. Manyetik, iyileştirici bir ortam. Kaygıları ve
dertleriyle kentlilerin varlığı gerçek bir ahenksizlik oluşturur burada.
Geçmişin cüzzamlıları gibi yaralarıyla gelirler. Buraya her yerleşen son
yerleşimci olmasını umar. Manzaraya uzun bir bakış onu koruma arzusu hissetmeye
yeter birkaç parlak ruhun kendileri için sakladıkları ilahi bir yöre.”
Big Sur – Jack Kerouac
Big Sur ile özdeşleşmiş olan Jack Kerouac’ın en bilinen eseri olan
Big Sur; yazarın, hayatının ve yazarlığının olgunluk çağında yazdığı, bir
anlamda “Beat Kuşağı biyografisi”
niteliğindeki eseri. Romanın kurgu karakteri olan Jack Duluoz –ki kendisi, Kerouac’ın alter egosudur), hem New York’un
hızlı ve gürültülü yaşamından yorulmuş, hem zihinsel bir hastalığa
yakalanmıştır ve arkadaşlarıyla bir araba içerisinde Big Sur’e kaçmak için yola
çıkarlar. Kitaptan haberi olmayan kaldıysa bile filmi sayesinde haberdar
oldular zaten. 2013 yapımı filmi, senaryoya da ortak olan Michael Polish yönetti.
Big Sur; yazarın, hayatının ve yazarlığının olgunluk çağında yazdığı, bir
anlamda “Beat Kuşağı biyografisi”
niteliğindeki eseri. Romanın kurgu karakteri olan Jack Duluoz –ki kendisi, Kerouac’ın alter egosudur), hem New York’un
hızlı ve gürültülü yaşamından yorulmuş, hem zihinsel bir hastalığa
yakalanmıştır ve arkadaşlarıyla bir araba içerisinde Big Sur’e kaçmak için yola
çıkarlar. Kitaptan haberi olmayan kaldıysa bile filmi sayesinde haberdar
oldular zaten. 2013 yapımı filmi, senaryoya da ortak olan Michael Polish yönetti.
Türkçeye Siren
Yayınları tarafından Nevzat Erkmen çevirisiyle 2013’te
kazandırılan kitabın arka kapak yazısı şöyle:
Yayınları tarafından Nevzat Erkmen çevirisiyle 2013’te
kazandırılan kitabın arka kapak yazısı şöyle:
“Şarap,
şiir ve macera, tercihen doğada, şehrin çılgın kalabalığından uzakta…
şiir ve macera, tercihen doğada, şehrin çılgın kalabalığından uzakta…
Bitmek
bilmeyen içki alemleri, gece vakti düşülen yollar ve en sıcak dost ortamlarında
bile ruhu üşüten yalnızlıklar eşliğinde olanca güzelliğiyle bir Beat şöleni:
Big Sur. Yaşam kadar atik ve neşeli, yaşam kadar dehşetli.
bilmeyen içki alemleri, gece vakti düşülen yollar ve en sıcak dost ortamlarında
bile ruhu üşüten yalnızlıklar eşliğinde olanca güzelliğiyle bir Beat şöleni:
Big Sur. Yaşam kadar atik ve neşeli, yaşam kadar dehşetli.
Kerouac,
bir döneme damgasını vuran Beat kuşağının buhranlarını Big Sur’de temize
çekiyor. Tanrıya isyan ederek, durmaksızın içerek, her köşede ölümü görerek ve
hayatla raksını sürdürerek kravatlı-takım elbiseli düzen düşkünleriyle
dalgasını geçiyor. Ve Kerouac’ın kelimeleri, yaşamın temposuna yetişme
telaşında, sayfalara sığmaksızın akıyor.
bir döneme damgasını vuran Beat kuşağının buhranlarını Big Sur’de temize
çekiyor. Tanrıya isyan ederek, durmaksızın içerek, her köşede ölümü görerek ve
hayatla raksını sürdürerek kravatlı-takım elbiseli düzen düşkünleriyle
dalgasını geçiyor. Ve Kerouac’ın kelimeleri, yaşamın temposuna yetişme
telaşında, sayfalara sığmaksızın akıyor.
Big Sur,
olgunlaşma çağındaki yazarın, kendisi ve hayatıyla hesaplaştığı, gerçeklere
dayalı bir roman. Anılar birikmiş, tayfa toplanmış, şişeler dizilmiş yine.
Delicesine, coşku ve sevgiyle, yol devam ediyor. Yaşam denen oyun sürüyor,
sürüyor, sürüyor.
olgunlaşma çağındaki yazarın, kendisi ve hayatıyla hesaplaştığı, gerçeklere
dayalı bir roman. Anılar birikmiş, tayfa toplanmış, şişeler dizilmiş yine.
Delicesine, coşku ve sevgiyle, yol devam ediyor. Yaşam denen oyun sürüyor,
sürüyor, sürüyor.
Dibine
kadar.”
kadar.”
Big Sur’un Güneyli Generali – Richard
Brautigan
Orjinal
isim: A Confederate General from Big Sur
isim: A Confederate General from Big Sur
Adından da anlaşılacağı üzere, yukarıdaki
kitapların bazılarında da kendini gösteren savaş Amerikasının izlerini taşıyan,
savaşı ve vatanseverliği bir Beat yazarı bakışıyla ele alan “Big Sur’un Güneyli
Generali”, 1950’lerin savaş sonrası Amerika’sında yazılırken, yazılma
aşamasında bir yandan da Vietnam savaşı kendini göstermektedir.
kitapların bazılarında da kendini gösteren savaş Amerikasının izlerini taşıyan,
savaşı ve vatanseverliği bir Beat yazarı bakışıyla ele alan “Big Sur’un Güneyli
Generali”, 1950’lerin savaş sonrası Amerika’sında yazılırken, yazılma
aşamasında bir yandan da Vietnam savaşı kendini göstermektedir.
1964 yılında yayımlanan kitap, Amerikan İç
Savaşı’nda dedesinin orduda general olduğunu düşünen Mellon ve onun arkadaşı olan
anlatıcı Jesse’nin hikayesini anlatıyor.
Savaşı’nda dedesinin orduda general olduğunu düşünen Mellon ve onun arkadaşı olan
anlatıcı Jesse’nin hikayesini anlatıyor.
Big Sur’un Güneyli Generali, Altıkırkbeş tarafından 2015’te Türkçeye
kazandırıldı.
kazandırıldı.
Ayrıca bknz: Brautigan – Kürtaj İncelemesi
Yukarı Mahalle – John Steinbeck
Orijinal
Adı: Tortilla Flat
Adı: Tortilla Flat
Sıkı Steinbeck
okuru olmayanlar için yazarın Türkiye’de en çok bilinen kitapları arasında olduğu
söylenemese de hem kendi içinde, hem de Steinbeck’in yazarlık hayatı içerisinde
önemli bir yeri vardır Yukarı Mahalle’nin. Bir yanıyla hüzünlü bir roman olan Tortilla Flat, bir yandan Steinbeck’in
“En komik romanı” olarak nitelendirilir.
Öte yandan, kitabın Türkçe baskılarından birinin arka kapağındaki
ifadeye göre “Steinbeck’in edebi ve ticari başarı kazanan ilk önemli eseri”dir.
Küçük kasaba insanlarının küçük hayatlarını başarılı bir şekilde anlatan
kitabın konusuyla ilgili laf kalabalığı yerine aşağıdaki arka kapak yazısını
alıyorum.
okuru olmayanlar için yazarın Türkiye’de en çok bilinen kitapları arasında olduğu
söylenemese de hem kendi içinde, hem de Steinbeck’in yazarlık hayatı içerisinde
önemli bir yeri vardır Yukarı Mahalle’nin. Bir yanıyla hüzünlü bir roman olan Tortilla Flat, bir yandan Steinbeck’in
“En komik romanı” olarak nitelendirilir.
Öte yandan, kitabın Türkçe baskılarından birinin arka kapağındaki
ifadeye göre “Steinbeck’in edebi ve ticari başarı kazanan ilk önemli eseri”dir.
Küçük kasaba insanlarının küçük hayatlarını başarılı bir şekilde anlatan
kitabın konusuyla ilgili laf kalabalığı yerine aşağıdaki arka kapak yazısını
alıyorum.
Türkçede ilk olarak Varlık Yayınları etiketiyle 1954 yılında basılmış olan kitap daha
sonra Remzi Kitabevi tarafından 2003
yılında yeniden basıldı. En bilinen bu iki basımın haricinde Roman Yayınları, Bilgi Yayınevi, Oda Yayınevi, Kibele Yayınları gibi her
biri piyasada biraz zor bulunmaya başlayan baskılar da mevcut.
sonra Remzi Kitabevi tarafından 2003
yılında yeniden basıldı. En bilinen bu iki basımın haricinde Roman Yayınları, Bilgi Yayınevi, Oda Yayınevi, Kibele Yayınları gibi her
biri piyasada biraz zor bulunmaya başlayan baskılar da mevcut.
Kitabın 1942 yapımlı bir de filmi var.
Arka kapaktan:
“Danny,
yüzyıllar önce Kaliforniya’ya gelmiş İspanyol yerleşimcilerin neslinden bir
paisano’dur. Arkadaşlığa paradan çok önem veren Danny, aniden bir mirasa konup
iki eve birden sahip olunca, sokaktaki diğer arkadaşlarına kapılarını açar. Bu
grubun özgürlük aşkı ve maddi dünyaya duydukları nefret, onları heyecanlı ve
çoğu zaman komik maceralara sürükler. Ta ki, Danny, yeni yaşamındaki sorumluluklardan
sıkılıp ortadan kaybolana kadar…
yüzyıllar önce Kaliforniya’ya gelmiş İspanyol yerleşimcilerin neslinden bir
paisano’dur. Arkadaşlığa paradan çok önem veren Danny, aniden bir mirasa konup
iki eve birden sahip olunca, sokaktaki diğer arkadaşlarına kapılarını açar. Bu
grubun özgürlük aşkı ve maddi dünyaya duydukları nefret, onları heyecanlı ve
çoğu zaman komik maceralara sürükler. Ta ki, Danny, yeni yaşamındaki sorumluluklardan
sıkılıp ortadan kaybolana kadar…
Steinbeck’in
edebi ve ticari başarı kazanan ilk önemli eseri olan Yukarı Mahalle, aynı
zamanda onun en komik romanı.”
edebi ve ticari başarı kazanan ilk önemli eseri olan Yukarı Mahalle, aynı
zamanda onun en komik romanı.”
Daring to Dream – Nora Roberts
Yukarıdaki romanlardan farklı bir tarzda yer
alan Daring to Dream, henüz Türkçeye
çevrilmedi. Her ne kadar Big Sur denilince akla önce Beat kuşağı gelse de Big Sur’den
sadece o kuşak içerisine dahil edilen yazarlar bahsetmedi. New York Times çok
satan yazarlarından Nora Roberts’ın bir üçlemesinin ilk bölümü olan Daring to
Dreams, Big Sur’de varlıklı bir hanede birlikte büyüyen üç arkadaşın hikayesini
anlatır. İlk kitapta bu üç arkadaştan Margo Sullivan üzerine yoğunlaşılır ki
kendisi, evin hizmetçisinin kızıdır. Kendi başına buyruk ve heyecanlı bir
hayatın hayalini kuran Margo’nun bu arayışını konu alan romanın dokusuna nüfuz
eden yegane mekan ise Big Sur’dür. Serinin devam kitapları “Holding the Dream” ve “Finding the Dream” adlarına sahip.
alan Daring to Dream, henüz Türkçeye
çevrilmedi. Her ne kadar Big Sur denilince akla önce Beat kuşağı gelse de Big Sur’den
sadece o kuşak içerisine dahil edilen yazarlar bahsetmedi. New York Times çok
satan yazarlarından Nora Roberts’ın bir üçlemesinin ilk bölümü olan Daring to
Dreams, Big Sur’de varlıklı bir hanede birlikte büyüyen üç arkadaşın hikayesini
anlatır. İlk kitapta bu üç arkadaştan Margo Sullivan üzerine yoğunlaşılır ki
kendisi, evin hizmetçisinin kızıdır. Kendi başına buyruk ve heyecanlı bir
hayatın hayalini kuran Margo’nun bu arayışını konu alan romanın dokusuna nüfuz
eden yegane mekan ise Big Sur’dür. Serinin devam kitapları “Holding the Dream” ve “Finding the Dream” adlarına sahip.
The Selected Poetry of Robinson Jeffers –
Robinson Jeffers
Derlemeyi bir şiir kitabı ile kapatalım. Amerikalı şair Robinson Jeffers, hayatının çoğunu, yine Kaliforniya’daki Carmel
kasabasında geçirse de onun şiirlerine esin kaynağı olan Big Sur, adıyla da
şiirlerinde yer aldı. Antimilitarist tavrının yanı sıra çevreci hareket içerisindeki
yön vericiliği ile de bir simge olan Jeffers’ın, içinde bulunduğu Big Sur’den
etkilenmemesi de düşünülemezdi ki onun şiirinin örnekleri olan diğer iki
kitabın adı da “The Women at Point Sur” ve “Stones of the Sur” olmuştur. Bizim
derlemeye dahik ettiğimiz kitap da onun seçilmiş şiirlerinden oluşan geniş
çaplı bir derleme baskısı.
kasabasında geçirse de onun şiirlerine esin kaynağı olan Big Sur, adıyla da
şiirlerinde yer aldı. Antimilitarist tavrının yanı sıra çevreci hareket içerisindeki
yön vericiliği ile de bir simge olan Jeffers’ın, içinde bulunduğu Big Sur’den
etkilenmemesi de düşünülemezdi ki onun şiirinin örnekleri olan diğer iki
kitabın adı da “The Women at Point Sur” ve “Stones of the Sur” olmuştur. Bizim
derlemeye dahik ettiğimiz kitap da onun seçilmiş şiirlerinden oluşan geniş
çaplı bir derleme baskısı.
Ayrıca şairin Kaliforniya’da kendi elleriyle
yaptığı taş ev de epey ünlüdür. Detaylar için ŞURADAN.
yaptığı taş ev de epey ünlüdür. Detaylar için ŞURADAN.
1987, Ankara.
Türk Dili ve Edebiyatı lisansı, Yeni Türk Edebiyatı yüksek lisansı…
KalemKahveKlavye’nin kurucusu.
Evli ve iki kedi babası…
Bazı kitaplar yazdı: Kadran Kadraj (2015), Kaosun Kalbi (2020), Yeraltı Kütüphanesi (2020), Gecenin Kıyısından Gelen Suratsız ve Yaşlı Kuzgun: Edgar Allan Poe (2020)
