Türkiye’nin son dönem “kültür sanat edebiyat” dergiciliğindeki durumlar malum. Hazır sözlüklerde ve muhtelif ortamlarda “kafayı dergilere takmış yazar” olarak anılmışken daha önceki eleştirilerimi tekrar yazacak değilim. Henüz okumamış olanlar, merak edenler “Bir Yayıncılık ve Dergicilik Eleştirisi: Okur Olmak veya Müşteri Olmak” başlıklı yazımı okuyabilirler.
Yine de bu yazıya bir giriş yapmak adına mevcut dergicilik ortamının tek tipliğinden bahsetmek gerek. Çoğunlukla artık hayatta olmayan solcu şairler, yeşilçam oyuncuları yahut arabesk sanatçılarının kafa kısmını kapak yapan, birçoğu -hepsi değil elbet- bulundukları çevrenin ekmeğini yiyerek dergide yer bulmuş yazarların yer aldığı, genellikle herhangi bir dosya hazırlamak, bir konuyu enikonu yorumlayıp eleştirmek yerine duygusal hezeyanlar yahut sadece hitap ettiği çevredeki okurun anlayacağı/heyecanlanacağı eleştiriler içeren bu tek tipçi anlayışın öte tarafında tematik yayıncılığa eğilen dergilerin sayısı da günden güne artıyor.
Her ne kadar Türkiye’deki okur profili ve okuma oranı göz önüne alındığında tematik dergiler bu lige 1-0 yenik başlasa da ben, poster ve ayraç dergisi yahut resimli vikipedia işlevi gören vasat dergilerin karşısında tematik dergilerin şansının artabileceğini düşünüyorum. Özellikle de bu, nispeten küçük ölçekli tematik yayınlar yalnız kalmak yerine birbirlerine omuz verebilirlerse ve tek tipçi, solcu görünümlü gizli yandaş yayıncılığın eleştirisi cesurca yapılabilirse. Tabii işin arka planında dönen “reklam-tanıtım-telif-para” unsurlarını da göz ardı etmemek gerek ki ayrı bir konu olarak tartışılması gerekir.
Bu yazıyı hem büyük ölçekli dergilerin işgal ettiği raflarda geri plana atılan, hatta dağıtımdaki tekelcilik ve işgüzarlıktan ötürü birçok yerde raflara girmekte bile zorlanan yayınları biraz daha fazla insana ulaştırmak için yazmakla birlikte, yukarıda bahsi geçen yazımdan sonra gelen “Kendisi de bu dergilerde yazıyor” eleştirisine de küçük bir yanıt yazmak isterim: Kendi köşesinde nitelikli, samimi ve kolaya kaçmadan yayın yapan Ayı Dergi ve birkaç fanzin haricinde “kültür-sanat-edebiyat” yayınlarının hiçbirinde yazar olarak yer almadım. Yer aldığım yayınlar sonuna kadar desteklediğim ve beni heyecanlandıran, aşağıda da bahsedeceğim tematik dergilerden ibaret. Ayırmak gerekir.
Bir yayın grubunun sosyal medya editörü olarak gözlemlediğim bir duruma dair notumla girizgâhı bitireyim: Çalıştığım bir dergi, çok ünlü bir yabancı dizi oyuncusuyla röportaj yapıyor; alıntı/çeviri değil, özgün röportaj. Ve okur soruyor: “Posteri var mı?”
Veya bir başka dergi, dünyaca ünlü ve popüler bir karakterle ilgili arşivlik bir dosya hazırlıyor ve gelen yorum şöyle: “Posteri olsaydı alırdım.”
Okuru, bedava mesir macunu dağıtıldığı için birbirini ezen bir kitle haline getiren, uzun uzadıya eleştirdiğim bu yeni dergicilik anlayışından başkası değil; bunu ortaya koyalım. İnsan neden okur? Elbette “kafam dağılsın, zaman geçsin,” gibi gerekçelere saygı duymalıyız, fakat önünde sonunda bir “öğrenme, kendini geliştirme, kafayı çalıştırma” etkinliği olarak bildiğimiz okumanın/okurluğun, “poster olsaydı alırdım” seviyesine düşmesinde, ticaret erbabı çakal yayıncılar kadar hiç kuşkusuz okurun kendi sorumluluğu da var. Söyleyeceklerim bu kadar.
Hadi alfabetik sıraya göre dizdiğimiz tematik dergilere göz atalım.
Listede olmadığına şaşırdığınız tematik dergi varsa yorum kısmına yazarak bizi de haberdar etmeyi unutmayın
Ana Görsel: Kyle Bean
221B Dergi | Polisiye Kültür Dergisi
Türkiye’nin “polisiye kültür” özelinde yayımlanan ilk ve tek dergisi 221B, ilk sayısını geçen yıl Ocak ayında çıkardı. 2 aylık sürelerle yayımlanan ve her sayıda bir dosyanın yanı sıra polisiye öykülere, çizgi öykülere, roman/dizi/film/çizgi roman incelemelerine, telif-tercüme makalelere ve röportajlara yer veren dergi, Mylos Yayın Grubu tarafından çıkarılıyor.
Ahmet Ümit, Sevin Okyay, Erol Üyepazarcı, Algan Sezgintüredi, Suphi Varım, Celil Oker, Çağatay Yaşmut, Derviş Şentekin, Esmahan Aykol, Cenk Çalışır, Mahir Ünsal Eriş, Levent Cantek gibi daha pek çok isimle dergide karşılaşmak mümkün.
Bu zamana kadarki 8 sayısında sırayla “Altın Çağ vs. Kara Roman, Kadın Dedektifler, Dünyanın Polisiyesi, Edebiyatta ve Ekranda Casusluk, Darbe Günlerinde Polisiye, Polisiye ve Bilim, Bir Roman Kahramanından Fazlası: Sherlock, Agatha!” dosyalarına yer veren 221B Dergi, web sitesi 221bdergi.com‘da da polisiye dünyasından içeriklere yer veriyor.
Fiyatı 12 TL.
Alacakaranlık Dergi | Korku Sineması Üzerine
Bu yazının hazırlanma sürecinde ilk sayısını duyuran Alacakaranlık Dergi’yi ayağının tozuyla yazıya ekledik. Sadece korku sineması içerikli olarak hazırlanan dergi, “Kaya Özkaracalar önderliğinde 1998 yılında çıkmaya başlayan ve 19 sayı yayın hayatına devam eden “Geceyarısı Sineması” dergisi”ni anarak yola çıkıyor…
Giovanni Scognamillo’nun telif eserleriyle korku sineması ile gerçek manada tanışan, rahmetli Metin Demirhan’ın kes-yapıştır fanzinleri ile“fanatik”leşen insanların çıkardığı dergiyle ilgili tanıtım bülteninde şöyle deniliyor: “Korku kültürüne emeği geçen insanlara, kitaplara, dergilere, filmlere, film karakterlerine, bir başka deyişle tanımlaması hem kolay hem de bir o kadar zor olan yaratılışlarındaki korku duygusuna sahip olup da onunla barışık olmayı başarabilenlere karşı bir saygı duruşu.”
İyikötüfilm’den Tolga Demirtaş, korkucu.com’dan Yasin Karakaya ve Murat Özkan, hariboextremeculture’dan Anıl Koç ve Gökay Aktan, Öteki Sinema’dan Murat Kızılca ve Fatih Danacı gibi isimlerin elinde hazırlanan Alacakaranlık Dergi, korku filmlerine yönelik illüstrasyonlara da yer verecek. Dergiye dair detaylar için sosyal medya adresleri ve web sitesi ziyaret edilebilir:
Web Sitesi Twitter Instagram Facebook YouTube
Fiyatı: 7 TL.
Altyazı Dergisi | Sinema
Aslında sıkı sinema tutkunlarının da, düzenli dergi okurlarının da yıllardır takip ettiği dergilerden birisi Altyazı. Yine de bilmeyeni haberdar etmek için asla geç olmadığını düşünerek bu listede yer aldı.
Bağımsız bir dergi olan Altyazı, 2001 Ekim yılında Boğaziçi Üniversitesi’nde okuyan bir grup arkadaş tarafından kuruldu. O günden beri de aylık olarak çıkan dergide özellikle film eleştirileri ve incelemeleri öne çıkıyor. 2003 yılında Boğaziçi Üniversitesi Mithat Alam Film Merkezi bünyesine dahil oldu ve artık bir üniversite yayını olarak bayilerde yer almaya devam ediyor.
Genel Yayın Yönetmenliğini Fırat Yücel’in üstlendiği dergide Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Berke Göl, editörler ise Senem Aytaç ve Ayça Çiftçi. Yayın kurulunda ise Senem Aytaç, Abbas Bozkurt, Ayça Çiftçi, Zeynep Dadak, Övgü Gökçe, Berke Göl, Enis Köstepen, Gözde Onaran, Nadir Öperli, Ali Deniz Şensöz, Aslı Özgen Tuncer, Fırat Yücel gibi isimler yer alıyor.
Derginin web sitesinde dağıtım noktalarını ve detayları bulabilirsiniz.
Fiyatı 11 TL.
Episode Dergi | Dizi Kültürü Dergisi
221B ile aynı yerden, Mylos Yayın Grubu’ndan çıkan Episode Dergi, bir “dizi kültürü dergisi”. 2.sayısını geçtiğimiz ay yayımlayan dergi, tek sırtta Episode ve EpisodeYerli olmak üzere çift kapak çıkıyor. Bir yüzünde yerli dizilere, diğerinde yabancı dizilere yer verilen dergide dizi incelemeleri, eleştirileri, röportajlar, listeler ve dizilere dair özgün içerikler yer alıyor. İlk sayısında “Unutulmaz Karakterler” ve Farah Zeynep Abdullah kapaklarıyla çıkan derginin 2.sayısında “Kuzey Fırtınası: Vikings” kapak dosyası ve Şükrü Özyıldız yer aldı.
Pınar Bulut, Kerem Deren, Uğur Vardan, Yasemin Şefik, Oben Budak, Engin İnan, Heja Bozyel, Elçin Yahşi gibi isimleri bulabileceğimiz derginin genel yayın yönetmenliğini Özlem Özdemir yapıyor.
2 aylık sürelerle çıkan dergi yüzü aşkın sayfasıyla dergi satan gazete bayilerinde, süpermarketlerde, kitapçılarda ve online mağazalarda bulunabiliyor. Ayrıca web sitesi EpisodeDergi.com üzerinden de güncel dizi içeriklerine ve incelemelerine dair yayınları aktif olarak sürüyor.
Fiyatı 12 TL.
Öykü Gazetesi
2016 Ekim ayında yayın hayatına başlayan Öykü Gazetesi, dördüncü sayısı itibariyle Can Yayınları bünyesinde çıkmaya başladı. “Gerçekleri Yazmayan Gazete” mottosuyla aylık olarak yayımlanan gazetede, adından da anlaşılacağı üzere sadece öykülere yer veriliyor.
Faruk Duman, Ercan y Yılmaz, Nalan Kiraz ve Zeynep Gülçin tarafından yayına hazırlanıyor ve her sayısında farklı isimlere yer veriliyor. Daha fazla detay için KKK’deki Öykü Gazetesi aramalarına BAKABİLİRSİNİZ.
Fiyatı 7 TL.
Roman Kahramanları | Edebiyat İnceleme ve Eleştiri
Son derece nitelikli bir iş olduğunu söylemeden geçemeyeceğimiz Roman Kahramanları, adından anlaşılacağı üzere roman kahramanları üzerinde çeşitli disiplinler açısından analizler ve eleştiriler yapan bir dergi olmakla birlikte bu temada dünyada hazırlanan ilk ve tek dergi olma özelliğine sahip.
Ocak 2017 itibariyle 29.sayısı yayımlanan dergi 3 aylık sürelerle çıkıyor. Ömer Asan’ın genel yayın yönetmenliğinde hazırlanan derginin bugüne kadar içerdiği makale sayısı 830 ve toplamda 600 ayrı roman incelenmiş. Eski sayılar ve daha fazla detay için web sitesi incelenebilir.
Fiyatı 18 TL.
SFX Türkiye | Bilimkurgu Dergisi
Bilmeyenler için not düşelim: SFX, 1995’ten beri dünyanın çeşitli ülkelerinde yayımlanan İngiltere menşeli SFX Magazine’in Türkiye versiyonu. Derpa Yayıncılık tarafından basılan derginin editörü ise Ümit Çengiz. Bilimkurgu içerikli dizi, film, çizgi roman, bilgisayar oyunu ve akla gelebilecek tüm formatlarda haberler, incelemeler, eleştiriler, röportajlar, tematik içerikler ve poster hediyeleri dergide karşılaşılabilecek güzellikler.
Kasım 2016’da çıkardığı ilk sayısından itibaren kapaklarda sırayla Doctor Strange, Star Wars: Rogue One, Doctor Who, Lego Batman ve son olarak Kong: Skull Island‘a yer veren dergiye abone olmak da mümkün.
Fiyatı 10 TL.
Socrates | Spor Analiz-Eleştiri
Memlekette spor denilince akla sadece futbolun gelmesi, futbolun da fanatizm ve cinsiyetçi küfürler eşliğinde gerçekleştirilen bir taraftar aktivitesi gibi görülmesine rağmen böyle bir derginin çıkmış olması bir lütuf.
Yine Can Yayınları bünyesinde yayımlanan Socrates, sporun tüm alanlarında içerikleriyle özgün bir spor-analiz/eleştiri dergiciliği ortaya koyuyor. Aylık sürelerle yayımlanan derginin geniş bir yazar kadrosu var. Ayrıca web siteleri üzerinden de aktif yayınlara günlük olarak devam ediyorlar.
Fiyatı 12 TL.
Yabani | Fantastik, Bilimkurgu, Korku
Haziran 2016’da yayın hayatına başlayan ve epey kalifiye bir dergi olan Yabani, 52 sayfa renkli çizgi roman ve hikâyelerden oluşacak ve aylık olarak yayımlanıyor.
İZ Dergi | Foto-Röportaj
1987, Ankara.
Türk Dili ve Edebiyatı lisansı, Yeni Türk Edebiyatı yüksek lisansı…
KalemKahveKlavye’nin kurucusu.
Evli ve iki kedi babası…
Bazı kitaplar yazdı: Kadran Kadraj (2015), Kaosun Kalbi (2020), Yeraltı Kütüphanesi (2020), Gecenin Kıyısından Gelen Suratsız ve Yaşlı Kuzgun: Edgar Allan Poe (2020)
+ Partisyon Dergisi
Sporla pek aram yok ama Sokrates iyi.
Hortlak ve Yabani’den sonra Alacakaranlık Dergisi’ni de tedirginlikle bekliyorum. Ekip çok sağlam. Umarım uzun süreli olarak devam ederler.
gerçekten tek konuyu işleyen dergilerden sıkılmıştım teşekkür ederim
Biz teşekkür ederiz. Aslında çok güzel temalarda, nitelikli ellerden güzel işler çıkıyor ama raflarda başka dergilerin hegemonyası altında fark edilmiyor. Desteklemek, kalıcılıklarını sağlamak lazım…
Günümüzde dergi okuyan mı kaldı doğru dürüst (ben dahil). Eskiden insanlar can sıkıntısına dergi kitap gazete okurdu. Ama artık canımızın sıkılmasına izin vermeyen şarjlı bişey taşıyoruz yanımızda. Keşke devlet güneş battıktan sonra interneti kesse her gün. Birazda başka şeyler yapsak kitap okumak gibi. Ama ne mümkün. Mümkün olsa bile namümkün.