Kuramlar ve
eylemler kısır bir döngüye girdiğinde çaresizce köşeye çekilmeyenlerin sorduğu
sorular Pessoa ‘nın Anarşist Banker kitabında aklımızın Everest ‘ine ulaşıyor.
eylemler kısır bir döngüye girdiğinde çaresizce köşeye çekilmeyenlerin sorduğu
sorular Pessoa ‘nın Anarşist Banker kitabında aklımızın Everest ‘ine ulaşıyor.
Sistemin içinde sistemle çelişmeden sisteme karşı koymak mümkün mü?Acımasız ve umursamaz çark, kazanmak adına var gücüyle işlemeye devam ederken
itirazlarımız ne kadar etkili olabilir? Hangi yöntemle çarkı sekteye uğratabiliriz
ve gerçekten özgür olabiliriz? Kendimizi tamamen sistemin dışına çıkarmak olası
mı? Kuramlar ve eylemler kısır bir döngüye girdiğinde çaresizce köşeye
çekilmeyenlerin sorduğu sorular Pessoa
‘nın Anarşist Banker* kitabında
aklımızın Everest ‘ine ulaşıyor.
Zirvedeki sorularla dünyaya bakış açımız değişse de ve en önemlisi bu soruları
sorabiliyor olmanın yaşattığı zafer duygusu bizi mest etse de kitapta
kanıtlanan çözüm kapitalizm gibi
yarı yolda bırakır cinsten. Yani ya düşünceleri bir kenara bırakıp kitabın
çıkardığı zirveden tıpış tıpış ineceksiniz ya da sorulara sorular ekleyerek
kitabı birkaç kez daha okuyacaksınız.
Fernando Pessoa ‘nın anlatısı küçük dev kitaplardan. Ufak
tefek sorular soran birinin karşısında coşkulu, inançlı, inatçı ve zeki bir banker
var. Anarşist bir banker olmasının göze çarpan
çelişkisini kaya gibi sert kanıtlarla anlatıyor. Dilindeki mizah ve
gözlerinizin içine bakarak konuştuğunu hissettiren kelimeler garip bir şekilde
güven veriyor. Bu açıdan çok yetenekli bir üç kağıtçı tarafından
kandırıldığınızı hissedebilirsiniz -ama kitabın sonunda-.
tefek sorular soran birinin karşısında coşkulu, inançlı, inatçı ve zeki bir banker
var. Anarşist bir banker olmasının göze çarpan
çelişkisini kaya gibi sert kanıtlarla anlatıyor. Dilindeki mizah ve
gözlerinizin içine bakarak konuştuğunu hissettiren kelimeler garip bir şekilde
güven veriyor. Bu açıdan çok yetenekli bir üç kağıtçı tarafından
kandırıldığınızı hissedebilirsiniz -ama kitabın sonunda-.
Kapitalizmin
sunduğu olanaklar içinde örgütlenmenin ve anarşist
öğretiyi yayma işlerinin mümkün olmadığını vurgulayan banker ilk başta
kendini aklıyormuş gibi görünebilir. İlerleyen bölümlerde kendini kanıtlamaya
ihtiyacı olmadığını anladığınız banker, bütün dünya için yeni ve aslında yeni
olmayan (Bu konu hakkında az çok kafa yoran herkes sisteme karşı koymak için
sistemi en iyi şekilde bilmeliyiz düşüncesine uğramıştır zamanının bir yerinde)
uygulanabilir bir yöntem sunuyor. Sunduğu yöntemin yaşadığımız dünyanın en
vahşi ve belki de en çirkin yöntem olması, kolay itiraz edilebilir görünse de
Pessoa’nın kalemi buna izin vermiyor. Özgür olmak için paranın olanaklarından
faydalanmak ne kadar gerçek kılabilir özgürlüğü? Yazara göre paradan
faydalanmazsak ne kadar ileri gidebiliriz sorusu daha doğru bir soru. Truva atı gibi sızmak ve sistemi birey
bazında ele geçirmek akla yatkın görünse de paranın yarattığı ego sorunu es
geçilmiş kitapta. Sosyolojik ve psikolojik adımlar göz önüne
alındığında Anarşist Banker ‘e karşı beklemediği bir zafer kazanabilirsiniz.
sunduğu olanaklar içinde örgütlenmenin ve anarşist
öğretiyi yayma işlerinin mümkün olmadığını vurgulayan banker ilk başta
kendini aklıyormuş gibi görünebilir. İlerleyen bölümlerde kendini kanıtlamaya
ihtiyacı olmadığını anladığınız banker, bütün dünya için yeni ve aslında yeni
olmayan (Bu konu hakkında az çok kafa yoran herkes sisteme karşı koymak için
sistemi en iyi şekilde bilmeliyiz düşüncesine uğramıştır zamanının bir yerinde)
uygulanabilir bir yöntem sunuyor. Sunduğu yöntemin yaşadığımız dünyanın en
vahşi ve belki de en çirkin yöntem olması, kolay itiraz edilebilir görünse de
Pessoa’nın kalemi buna izin vermiyor. Özgür olmak için paranın olanaklarından
faydalanmak ne kadar gerçek kılabilir özgürlüğü? Yazara göre paradan
faydalanmazsak ne kadar ileri gidebiliriz sorusu daha doğru bir soru. Truva atı gibi sızmak ve sistemi birey
bazında ele geçirmek akla yatkın görünse de paranın yarattığı ego sorunu es
geçilmiş kitapta. Sosyolojik ve psikolojik adımlar göz önüne
alındığında Anarşist Banker ‘e karşı beklemediği bir zafer kazanabilirsiniz.
Roman gibi okunabilen bu anlatı kitabı sohbet havasında bitiyor. Tadı
damağınızda kaldığı bir gerçek… Ağzı iyi laf yapan bilgili, komik bir adamla
birkaç saat geçirmek renkli bir deneyim sunuyor.
damağınızda kaldığı bir gerçek… Ağzı iyi laf yapan bilgili, komik bir adamla
birkaç saat geçirmek renkli bir deneyim sunuyor.
Cümleler adaya
benziyor Anarşist Banker ‘de. Uzak, ulaşılmaz ve cezbedici. İtirazlar ve
kabuller peş peşe geliyor okurken. Ne bir köprü ne bir tekne sizi o adaya
ulaştırabilir. Çaresizce seyredeceksiniz bu ironik metni ve istediğiniz ölçüde
üzerine düşüceksiniz. Sonra anlatıcı sizi yalnız bırakacak yani ada, sislerin
arasında kaybolacak. Düşüncelerinizin, gerçeklerinizin ve duygularınızın
duvarları Pessoa tarafından kelimelerle boyanmış olarak kitabı kapatacaksınız.
Yine sistemin içindesiniz ama artık bu kitabı okumuş olduğunuz için
diğerlerinden farklısınız. Çelişkileriniz kutsanmış olduğu için şanslı mısınız,
şanssız mısınız? Orası bilinmez.
benziyor Anarşist Banker ‘de. Uzak, ulaşılmaz ve cezbedici. İtirazlar ve
kabuller peş peşe geliyor okurken. Ne bir köprü ne bir tekne sizi o adaya
ulaştırabilir. Çaresizce seyredeceksiniz bu ironik metni ve istediğiniz ölçüde
üzerine düşüceksiniz. Sonra anlatıcı sizi yalnız bırakacak yani ada, sislerin
arasında kaybolacak. Düşüncelerinizin, gerçeklerinizin ve duygularınızın
duvarları Pessoa tarafından kelimelerle boyanmış olarak kitabı kapatacaksınız.
Yine sistemin içindesiniz ama artık bu kitabı okumuş olduğunuz için
diğerlerinden farklısınız. Çelişkileriniz kutsanmış olduğu için şanslı mısınız,
şanssız mısınız? Orası bilinmez.
*Fernando Pessoa, Çeviren: Işık Ergüden, Can Yayınları, 2006
TÜM GEZGİNCİ ERDEM YAZILARI İÇİN TIKLAYIN
Mühendis / Yazar. Çeşitli kitap eklerinde kitap inceleme / eleştiri yazıları çıktı. Kalemkahveklavye site ve dergisinde öykü, deneme, kitap incelemeleri yazmaya devam ediyor.
