Erken Modern Osmanlı’da Deliler ve Delilik

Rüya Kılıç imzalı çalışma Erken Modern Osmanlı’da Deliler ve Delilik İletişim Yayınları‘nca yayımlandı.

Erken Modern Osmanlı’da Deliler ve Delilik · Arka Kapak

Hem merak hem korku uyandıran, psikiyatriden çeşitli sanat dallarına geniş bir yelpazenin konusu olmuş delilik ve delileri Rüya Kılıç, erken modern dönem Osmanlı’da inceliyor. Delilerin teşhis edilmesi, delilik alametleri, tedavi yöntemleri gibi tıbbın konuya yaklaşımının yanı sıra toplumun delilere bakış açısını da ihmal etmiyor. Osmanlı’da dinin, delilere muameledeki etkisini de siyasi iktidarın delilere olan tavrını da dikkate alıyor. Modern psikiyatri öncesiyle günümüzdeki delilik “tanımlarının” farklılığını da mercek altına alan Erken Modern Dönem Osmanlı’da Delilik ve Deliler, yazarının deyimiyle “bir sessizliği” deliyor, ilgi duyulan ancak üzerine çok çalışılmamış bir alana ışık tutuyor.

“[…] delilik bir kişi için sürgün gerekçesi daha sonra aynı kişi hakkında merhamet talebiyle affedilme gerekçesi olarak karşımıza çıkabiliyor. Kaldı ki sıklıkla vurgulanan merhamet sınırsız ve karşılıksız değildi. Kısaca ifade edecek olursak, yapılan, sadece Osmanlı’da deliler ve delilikle ilgili yüzeysel ve genelleyici yargılara varmak yerine bunları anlamaya ve anlatmaya yönelik sınırlı bir çabadan ibarettir.” —RÜYA KILIÇ

“Deliliğin farklı boyutlarına odaklanan dergiler, kitaplar ve konferansları içeren büyük bir birikim mevcut. Tarihin konusu olarak sınırlandığında dahi bu birikim azımsanamayacak bir ölçekte. Hayalî varlıklarla konuşma, gizli güçler tarafından komplo kurulduğu iddiaları, hiç susmadan anlamsız kelimeler mırıldanma, korkunç halüsinasyonlar görme, toplumsal normları hiçe sayma ile hemen tanınabileceği düşünülen delilik, sanat ve farklı bilim dalı mensuplarını bir araya getiren bir çekiciliğe sahip. Bunda belki de insanı kendi üzerine düşünmeye sevk etmesi, kendini ve diğerini anlama çabasını tetiklemesi etkili. En azından erken modern dönemde Osmanlı’da delilik ve delileri ele alan bir çalışmaya konu olmasını sağlayan, bu özelliği idi. Seçimde en az bunun kadar belirleyici olan diğer saik ise, meselenin farklı boyutlarıyla bir arada ele alınmamasının Osmanlı kültür tarihinin önemli bir eksikliği olduğu ve bu sahada çalışmanın gerekliliğine duyduğumuz inançtı.”